De oorsprong van het daltononderwijs ligt in Amerika aan het begin van de twintigste eeuw. Miljoenen immigranten kwamen in die tijd in de haven van New York aan op zoek naar werk, geluk en een nieuw bestaan. Het waren pioniers, praktisch ingestelde mensen, gericht op overleven en het opbouwen van een bestaan. Het Amerika van die tijd had een schreeuwende behoefte aan goed opgeleide mensen.
Het gebrek aan schoolgebouwen, aan goed opgeleid personeel en de enorme groei van de bevolking leidden ertoe dat het onderwijs strak en sterk gepland werd opgezet. Leerlingen zaten met een groep in de klas, de hele klas deed op hetzelfde moment hetzelfde werk en de leerlingen moesten stilzitten en luisteren naar de leerkracht die uitlegde.
 

Helen Parkhurst kreeg als kind ook dit onderwijs, en voelde zich daar niet prettig bij. Ze werd zelf onderwijzeres en besloot het anders te gaan doen: het Dalton onderwijs was geboren. Parkhurst experimenteerde en zocht een vorm om ieder kind op zijn eigen manier te laten werken, waarbij kinderen zich niet hoefden te vervelen omdat ze voortdurend op de leerkracht of op elkaar moesten wachten.
 

In die tijd waren de schoolbanken in rijen aan de vloer vastgeschroefd. Parkhurst liet ze losschroeven en zette de banken bijeen in tafelgroepen, die ze als themahoeken - voor elk vak een hoek - inrichtte. De leerlingen konden er zelfstandig aan hun taak werken. Voor jongere kinderen waren er weektaken, voor oudere kinderen maandtaken. Parkhurst doorbrak daarmee het voorgeschreven lesrooster. De kinderen kregen een portie schoolwerk, dat ze als hùn taak, hùn werk aanvaardden, zoals ook vaders en moeders hun werk hebben. De kinderen moesten voor de taak zelf een planning maken. En zoals het ook in het echte leven gebeurt, mochten de leerlingen elkaar en de leerkracht om hulp vragen als ze er even niet uitkwamen. Parkhurst zette de oudere leerlingen in als mentoren voor de jongere. Bovendien maakte ze de kinderen verantwoordelijk voor de orde en discipline in het klaslokaal. Zelf bereidde ze de taken van de leerlingen voor en gaf ze individuele en groepslessen.
 

Parkhurst was geen vrouw van abstracte theorieën, ze was praktisch en pragmatisch, in de lijn van de Amerikaanse pioniers. Nergens heeft zij het over haar filosofie, haar onderwijsideeën zijn praktisch en pragmatisch. Het Dalton Plan is per definitie ook flexibel en niet voorschrijvend. Daltononderwijs moet volgens Parkhurst aan  te passen zijn aan  de omstandigheden van een school en naar het oordeel van de leerkrachten.
Parkhurst wil van kinderen mensen maken die onbevreesd in het leven staan, vol van zelfvertrouwen, creatief, initiatiefrijk, sociaal en die hun maatschappelijke verantwoordelijkheid nemen. Dat soort mensen heeft de maatschappij volgens haar nodig, mensen die willen samenwerken en zo de maatschappij willen dienen bij het oplossen van de grote politieke en sociale problemen.
 

De school kan daar volgens Parkhurst een belangrijke bijdrage aan leveren, als van die school een sociale gemeenschap gemaakt wordt waar leerlingen leren door het opdoen van ervaring. Dus geen school waar de kinderen moeten stilzitten en luisteren en waar het vooral de leerkracht is die aan het woord is, maar een school waar leerlingen zelf actief zijn en door die activiteiten zelf ervaring opdoen in leven, samenleven, werken en leren.
 
Parkhurst gaat ervan uit dat leerlingen willen leren, zich willen ontwikkelen. En als leerlingen interessant werk krijgen, dat ze naar eigen inzicht mogen uitvoeren en waarbij ze, net als in het gewone leven, anderen mogen raadplegen als ze er even niet uitkomen, dan wordt er effectief gewerkt.
 
Vrijheid is voor Parkhurst dus niet 'mogen doen  wat je wil'. In vrijheid handelen  betekent verantwoordelijk handelen. Pas dan zorgt vrijheid voor ervaring en ervaring voor leren. Vrijheid impliceert voor Parkhurst dus ook zelfstandigheid. Een kind dat in vrijheid werkt, werkt zelfstandig. Het bieden van (keuze)vrijheid leidt zo tot plezieriger en leerzamer onderwijs, niet alleen met het oog op de prestaties in de schoolvakken, maar ook ten aanzien van de gewoonten om onafhankelijk te denken en te handelen.
 
Parkhurst vraagt aandacht voor een minder prominente, meer begeleidende rol van leerkrachten. Voor haar is het vooral de leerling die actief moet zijn. Leerlingen moeten niet wachten op de leerkracht of wachten op een beurt, maar de gelegenheid krijgen om aan het werk te zijn en om de tijd zelf in te delen.
 

Het daltononderwijs van nu is niet hetzelfde als het Dalton Plan van Parkhurst. Of misschien juist ook wel. De praktijk van nu ziet er weliswaar anders uit dan de praktijk van toen, maar omdat Parkhurst benadrukte dat er met haar gedachtegoed geëxperimenteerd moest worden - dat is de essentie van haar ideeën - moet het daltononderwijs van nu er wel anders uitzien dan het daltononderwijs van haarzelf, een kleine honderd jaar geleden. Er moet ontwikkeling en progressie zijn, die gebaseerd is op voortschrijdend inzicht en voortschrijdende ervaringen.

Het niet vastlopen in routinematig handelen, maar het kennis nemen van nieuwe ontwikkelingen en het kritisch beschouwen van de eigen daltonpraktijk hoort bij Dalton Plan, ook in de eenentwintigste eeuw.
 

In lijn met de manier waarop Helen Parkhurst het Dalton onderwijs honderd jaar geleden startte en die in het bovenstaande verhaal over Helen Parkhurst duidelijk terug te vinden zijn, zijn er vijf pijlers waar ons Daltononderwijs op gericht is:

Op onze school leven en werken leerlingen, leerkrachten, ouders, schoolleiding en bestuur samen. Onze school is een leeromgeving waar leerlingen en leerkrachten iets van en met elkaar leren. Leerlingen leren dat er verschillen bestaan tussen mensen. Ze leren naar elkaar te luisteren en respect te hebben voor elkaar en ontwikkelen sociale vaardig-heden. Onze daltonschool is een oefenplek voor democratisering en socialisering.

Vrijheid in het daltononderwijs is de gelegenheid krijgen om het taakwerk zelf te organiseren. Door leerlingen vrijheid te bieden kunnen zij eigen keuzes maken en een actieve leerhouding ontwikkelen. Maar vrijheid betekent niet dat alles zomaar kan en mag. Het is een taak van de leerkracht om iedere leerling een structuur te bieden om vrijheid binnen grenzen te leren hanteren. Leerlingen krijgen de ruimte om te ontdekken en te experimenteren, maar worden tegelijk ook geconfronteerd met de relatie tussen wat ze doen en wat dat oplevert.

Effectiviteit en efficiency zijn voor ons onderwijs  twee  belangrijke begrippen. Effectiviteit en efficiency vooronderstellen duidelijkheid over de onderwijsopbrengsten. Wij vinden dat het onderwijs een brede functie heeft. Onderwijs behoort kinderen en jeugdigen ook cultureel en moreel te vormen, zodat ze zelfredzaam en sociaal verantwoordelijk worden. Het daltononderwijs is gericht op een effectieve inzet van tijd, menskracht en middelen. Omwille van de efficiency geven we leerlingen juist de verantwoordelijkheid in handen. Als leerlingen een  taak krijgen, waar zij verantwoordelijkheid voor dragen en die ze in vrijheid zelf plannen en uitvoeren, is het onderwijs veel effectiever dan het stilzit- en luisteronderwijs.

Zelfstandig leren en werken op onze daltonschool is actief leren en werken. Een leerling wil doelgericht werken aan een taak of opdracht en is in staat om hulp te zoeken indien noodzakelijk. Deze manier van werken stimuleert het probleemoplossend denken van leerlingen. Om later als volwassene goed te kunnen functioneren moet een leerling leren beoordelen welke beslissingen hij/zij moet nemen en wat de gevolgen daarvan zijn.

Nadenken over je eigen gedrag en je eigen werk, is op onze school belangrijk. De leerlingen geven vooraf een inschatting van de moeilijkheidsgraad en de tijd van de opdrachten. Achteraf zien ze hoe het werkelijk is gegaan. In gesprekjes met leerlingen spreken de leerkrachten over de verschillen tussen hun inschatting vooraf en hoe het echt is gegaan. Zo wordt geleidelijk de vaardigheid in het zelfstandig werken en het samenwerken opgebouwd.

Heeft u vragen over ons onderwijs? Wilt u graag weten of uw kind ook baat heeft bij dit type onderwijs? Neem dan gerust contact met ons op! We staan u graag te woord. Bel: 0595 433 344 of mail: nijenstein@lauwerseneems.nl